De menopauze is een onderdeel van het natuurlijk verouderingsproces dat begint rond de leeftijd van 45 tot 60 jaar (gemiddeld 51.3 jaar). Menopauze begint wanneer je geslachtsrijpe fase stopt en valt gewoonlijk samen met het einde van je menstruatie. Na verloop van tijd, verliezen je eierstokken geleidelijk aan de capaciteit om vrouwelijk hormoon aan te maken. Hierdoor daalt de frequentie van ovulaties (eisprong) en menstruaties. Na verloop van tijd stopt de menstruatie volledig. Je maandstonden kunnen soms vroeger in het leven ophouden wegens een ziekte of een hysterectomie (wegname van de baarmoeder). In dit geval spreken we over ingeleide menopauze.

Het tijdstip van je menopauze wordt voor een deel genetisch bepaald. De kans is groot dat je je menopauze doormaakt rond dezelfde leeftijd als je moeder of je zussen. Een belangrijke factor (en wellicht de enige factor) die het tijdstip van de menstruatie kan beïnvloeden is roken. Rooksters kunnen tot wel twee jaar vroeger in menopauze gaan.

Je menopauze gebeurt meestal niet ongemerkt. De hormonale schommelingen kunnen typische symptomen veroorzaken zoals o.a.: opvliegers, vaginale droogte, overmatig zweten (vapeurs) slaapstoornissen en humeurigheid.

De perimenopauze is de periode van geleidelijke veranderingen die tot je menopauze leiden. Soms gebeurt dit al vanaf de leeftijd van 35. Perimenopauze kan een paar maanden of zelfs jaren duren. De symptomen van de perimenopauze zijn onregelmatige menstruaties en abnormaal meer of minder bloedverlies. Je maandstonden kunnen ook pijnlijker worden. Bij sommige vrouwen echter stopt de menstruatie plots. Tijdens de perimenopauze vertraagt de productie van vrouwelijk hormoon. Dit veroorzaakt symptomen gelijkend op die van de pubertijd, maar intenser.
Gemiddeld start de perimenopauze rond de 47.5 jaar, zodat de gemiddelde overgangsperiode 3.8 jaar bedraagt.

Postmenopauze is de periode na de menopauze. Het lichaam past zich dan aan en vindt een nieuw evenwicht.

Het is wel duidelijk dat deze periode doorgaans niet een van de meest aangename is. Dit kan je o.a. toeschrijven aan de talrijke veranderingen die je lichaam ondergaat. We zetten mogelijke symptomen even op een rijtje:

• Warmteopwellingen of vapeurs: typisch zijn het plots rood worden van je hoofd, nek en borst. Vaak wordt zo’n warmte-aanval, ook wel opvlieger genoemd, gevolgd door overvloedig zweten en koude rillingen. Ook hartkloppingen kunnen zich voordoen.
• Uitdroging van uw huid en schede (zie ook ziektebeeld ‘vaginale droogte’). Door een verandering in je hormoonhuishouding worden je huid en je slijmvliezen (vooral die van de vagina en de urinelijders) droger. De vaginawand wordt dunner en de bloedvoorziening rond de vagina vermindert. Een veel voorkomende overgangsklacht is dan ook een droge schede, met als gevolg pijn bij het vrijen en een grotere vatbaarheid zijn voor vaginale infecties.
• Ongewild urineverlies doordat de weefsels in je blaasstreek zwakker worden. Het tekort aan vrouwelijk hormoon kan als gevolg hebben dat de sluitspieren van de blaas minder goed functioneren.
• Botontkalking (osteoporose) met soms rugpijn en verhoogde kans op breuken bij vallen.
• Slapeloosheid: sowieso slaap je minder diep als je ouder wordt. Daarenboven verstoren vapeurs en het nachtzweten je nachtrust wel eens, met als gevolg dat je vlugger geïrriteerd raakt.
• Wisselend humeur, prikkelbaarheid, gejaagdheid. Deze klachten hebben waarschijnlijk te maken met de hormonale veranderingen, maar zijn niet een rechtstreeks gevolg van uw menopauze.  
• Mondklachten (droge mond of mondbrand). Ook dit is toe te schrijven aan het droger worden van de slijmvliezen door daling van het vrouwelijk hormoon. Naast een droge mond kun je ook last hebben van een bittere smaak of een slechte adem. Ook maag- en darmstoornissen kunnen optreden (constipatie, diarree).
• Hoofdpijn: er zijn veel soorten hoofdpijn en ook allerlei oorzaken. Hoofdpijn of migraine gaat bij veel vrouwen samen met hormonale factoren. Wanneer je rond je menstruatie vaak last had van migraine is de kans groot dat je ook rond de menopauze hiervoor gevoeliger zal zijn.
• Pijn in de spieren: door de daling van de oestrogenen verzwakken de spieren met als gevolg dat je last kunt krijgen van spierpijnen, vooral in de benen, voeten en schouders. Ook de bekkenbodemspieren verzwakken waardoor je kans loopt om bij het niezen of lachen wat urine te verliezen.
• Haarproblemen: rond je menopauze wordt je haar meestal dunner en valt het makkelijker uit.
• Ongewenste haargroei: ongewenste haargroei (hirsutisme) kan ontstaan op plaatsen waar de haarblaasjes het meest hormoongevoelig zijn, zoals de kin, de bovenlip en de wangen.
• Gewichtstoename: Naarmate je ouder wordt heeft je lichaam minder calorieën nodig omdat het minder snel de aangevoerde energie verbrandt. Het is ook een normaal ouderdomsverschijnsel dat je spiermassa vermindert en je vetweefsel toeneemt. Het vet hoopt zich vooral op in je buikstreek.
• Pijnlijke, gevoelige borsten. Ook dit is toe te schrijven aan de hormoonschommelingen in je lichaam.

Lees meer

Lees minder

• Verouderen kan je niet tegenhouden, hoe graag je het ook zou willen. Maar er zijn wel enkele mogelijkheden om de klachten die met menopauze gepaard gaan wat te verminderen.
  In geval van vervelende warmteopwellingen kunnen we volgende tips meegeven:

  • Draag gelaagde en lichte kledij zodat je niet nodeloos gaat zweten en makkelijk iets kan uittrekken wanneer je het te warm hebt.
  • Verlaag de thermostaat. Maak het niet bloedheet binnen.
  • Gebruik kleine goed reguleerbare ventilatoren.
  • Neem voldoende lichaamsbeweging.
  • Let op je buikademhaling. Op die manier zal je meer ontspannen en daardoor minder snel last krijgen van vervelende opvliegers.

  Bij het ouder worden slaap je sowieso minder goed. Het nachtelijk zweten kan hier nog extra roet in het eten komen gooien. Probeer zoveel mogelijk aandacht te besteden aan je slaap. Volgende maatregelen kunnen hopelijk je slaapcomfort verbeteren:

  • Vermijd zware maaltijden en stimulerende middelen tot minimum 3 uur voor het slapengaan.
  • Zorg dat je slaapkamer voldoende verduisterd is.
  • Probeer een rustige kamer uit te kiezen. Herschik desnoods je huis wat.
  • Gebruik de slaapkamer enkel om te slapen. Kijk bijvoorbeeld geen tv vanuit je bed. Dit bemoeilijkt nadien het inslapen.
  • Relaxeer alvorens te slapen. Yoga of ademhalingsoefeningen kunnen wonderen doen.
  • Heb voldoende beweging in de dag of de vooravond, maar vermijd om zwaar te sporten net voor het slapen.

Lees meer

Lees minder

Ook al hebben vrouwen het doorgaans niet echt graag over de menopauze en de vervelende gevolgen ervan, aarzel niet om er eens met je apotheker over te spreken. In de apotheek zijn heel wat hulpmiddelen voorhanden die je klachten kunnen verlichten. Uiteraard vertel je best eerst even aan je apotheker waar je het meeste last van hebt. De eventuele keuze van een product zal afhangen van je specifieke klachten.

Wanneer je echt te zwaar lijdt onder je ongemakken, zal de apotheker je zeker aanraden contact op te nemen met je huisarts of gynaecoloog.

Lees meer

Lees minder

Specifiek voor de menopauze - vooral ter bestrijding van de vapeurs - zijn er plantaardige producten op basis van rode klaver, zilverkaars, soja en/of hop verkrijgbaar in de apotheek. Deze plantenextracten zijn een bron van fyto-oestrogenen. Het zijn met andere woorden plantaardige analogen van het vrouwelijke hormoon.
Welk product je best kiest hangt af van de klachten die je hebt. Daarom is het belangrijk je apotheker op de hoogte te brengen van uw specifieke klachten.

Maar ook op andere manieren kan de apotheker je verder helpen. We geven enkele voorbeelden:

• Vraag in geval van een droge vagina gerust naar een glijmiddel of vochtinbrengende crème. Je hoeft zich hier absoluut niet om te schamen. Hier is zeker niets abnormaals aan!

• Als je wat minder goed slaapt kan je eventueel een geneesmiddel op basis van Valeriaan, al dan niet gecombineerd met passiflora, crataegus en/of ballota-extract innemen een uurtje voor het slapengaan. Ook hier zal de apotheker je met raad en daad bijstaan in de keuze van een juist product.

• Om osteoporose te voorkomen is het nuttig vanaf de menopauze (of zelfs vroeger) een supplement van calcium, eventueel gecombineerd met vitamine D, dagelijks in te nemen. Er zijn talrijke specialiteiten verkrijgbaar in de apotheek, in verschillende vormen en smaken. De apotheker zal je er wegwijs in maken.

WELKE GENEESMIDDELEN KUNNEN WORDEN GEBRUIKT BIJ OVERGANGSKLACHTEN?

Vrouwelijke geslachtshormonen
Oestrogeen- en het progestageenhormoon zijn vrouwelijke geslachtshormonen. Zij regelen samen de menstruatiecyclus. De geneesmiddelen met oestrogeenhormonen vullen de verminderde hoeveelheid oestrogenen in het lichaam tijdens de overgang aan.

Overgangsklachten als opvliegers, zweetaanvallen, slaapproblemen, prikkelbaarheid, botontkalking, stemmingswisselingen en het droger worden van de vagina nemen hierdoor af. Deze hormonen worden alleen voorgeschreven als je klachten ernstig zijn en je dagelijks functioneren beperken. Het is namelijk bekend dat vrouwen die deze hormonen gebruiken een verhoogd risico op borstkanker hebben. Daarom is het van belang elk half jaar met je arts de voor- en nadelen van het gebruik te heroverwegen en te kijken of het gebruik van de middelen nog nodig is.

Oestrogeenhormonen kunnen alleen worden gegeven, of in combinatie met progestagenen.

De progestageenhormonen voorkomen dat het baarmoederslijmvlies, onder invloed van de oestrogeenhormonen, bovenmatig gaat groeien.

• Oestrogeenhormonen, zonder gelijktijdig gebruik van progestageenhormonen, worden voorgeschreven aan vrouwen bij wie de baarmoeder is weggehaald.
  Voorbeelden van oestrogeenhormonen, niet om in te nemen, zijn estradiol neusspray, estradiol-implantatietablet, estradiol pleisters, estradiol in de vagina en estriol in de vagina.
  Voorbeelden oestrogeenhormonen om in te nemen, zijn estradiol, estriol en geconjugeerde oestrogenen.

• Progestageenhormonen worden gegeven aan vrouwen die hun baarmoeder nog hebben en voorkomen dat het baarmoederslijmvlies, onder invloed van de oestrogeen hormonen bovenmatig gaat groeien. Middelen met alleen progestageenhormonen worden bij overgangsklachten gebruikt in combinatie met bovenstaande middelen met alleen oestrogeenhormonen.
  Voorbeeld en zijn dydrogesteron, medroxyprogesteron, norethisteron en tibolon.

• De vaste combinatie van oestrogeenhormonen met progestageenhormonen wordt alleen voorgeschreven aan vrouwen die hun baarmoeder nog hebben. De progestageen hormonen in deze preparaten voorkomen dat het baarmoederslijmvlies, onder invloed van de oestrogeenhormonen, bovenmatig gaat groeien.
  Voorbeelden zijn estradiol met dydrogesteron, estradiol met norethisteron, geconjugeerde oestrogenen met medrogeston, geconjugeerde oestrogenen met medroxyprogesteron en geconjugeerde oestrogenen met norgestrel.

Clonidine
Clonidine heeft verschillende effecten, onder andere op de bloedvaten. Het werkt alleen tegen opvliegers en zweetaanvallen, niet tegen andere overgangsklachten.

Lees meer

Lees minder

Wanneer je te veel te lijden hebt onder al je menopauzale klachten, neem dan zeker contact op met je huisarts of je gynaecoloog. Het kan zijn dat die kiest voor hormoonsubstitutie, waarbij u extra vrouwelijke hormonen krijgt toegediend om de daling van je lichaamseigen hormonen te compenseren. Uiteraard kan dit enkel op advies van de arts. Elke vrouw is verschillend; niet iedereen kan of mag een dergelijke behandeling toegediend krijgen.
Ook voor klachten ter hoogte van vagina of schede kan de arts soms opteren om een hormoonbevattende crème voor te schrijven die je dagelijks dient aan te brengen.

Lees meer

Lees minder

Lees minder

Lees meer

De menopauze is een fysiologische stap die zich, statistisch gezien, voor doet op de leeftijd van gemiddeld 50 jaar. De menopauze is dus geen ziekte maar een te beleven periode in het leven van elke vrouw. Het gaat hier wel degelijk over een aanpassingsreactie.

• Vooral als je veel of vaak ongesteld bent, is het belangrijk dat je in een goede conditie bent. Zorg voor gezonde voeding met voldoende ijzer (vlees, bladgroenten, noten) en voor dagelijks voldoende lichaamsbeweging.
• Cafeïne, alcohol, chocolade en scherpe kruiden kunnen symptomen zoals opvliegers, slapeloosheid en stemmingswisselingen verergeren.
• Vanaf de menopauze versnelt de botafbraak. Eet voeding rijk aan calcium, magnesium (granen, noten, zaten, peulvruchten) en vitamine D (vette vis). Ook sojaproducten spelen mogelijk een rol in de preventie van osteoporose en zouden klachten zoals opvliegers kunnen verminderen.
• Voor de menopauze zorgen bepaalde hormonen voor bescherming tegen hartaandoeningen maar deze bescherming valt weg na de menopauze. Beperk verzadigde vetten (in dierlijke producten, snoepgoed, boter,..) en kies voor voeding rijk aan omega-3-vetzuren (vette vis, lijnzaad).
• Draag bij opvliegers luchtige kleding. Gebruik op bed katoenen lakens die vocht goed opnemen.
• Bij vaginale klachten kan het helpen meer tijd te nemen bij het voorspel en/of een glijmiddel te gebruiken.
• Ook bij onregelmatige menstruaties is er nog een kans op zwangerschap. Blijf een anticonceptiemiddel gebruiken als u niet zwanger wilt worden.

Lees minder

Lees meer