Wat is carotisstenose?
Carotisstenose is een vernauwing van de halsslagaders, de slagaders die de hersenen van bloed voorzien. De hersenen zijn het regelcentrum van het lichaam van waaruit allerlei lichaamsfuncties worden aangestuurd. Hiervoor hebben de hersenen voortdurend voedingsstoffen en zuurstof nodig, die via het bloed worden aangevoerd. De bloedtoevoer naar de hersenen verloopt via vier halsslagaders. Wanneer één of zelfs meerdere halsslagaders vernauwen, hoef je hier niet meteen iets van te merken. De overige halsslagaders kunnen de bloedtoevoer naar de hersenen blijven garanderen. Wanneer echter een bloedklonter vast komt te zitten op een plaats van een vernauwing, wordt de bloedtoevoer afgesloten en kun je een TIA of een herseninfarct krijgen.
Lees meer
Lees minder
Welke zijn de oorzaken?
Vernauwing van de halsslagaders is het gevolg van atherosclerose, een proces waarbij er vetafzettingen (plaques) worden gevormd tegen de binnenwand van de bloedvaten in het lichaam. Deze plaques kunnen steeds dikker worden en zo de bloedstroom belemmeren. Een vernauwing op zichzelf leidt meestal niet tot lichamelijke klachten.
Plaquevorming treedt bij iedereen op maar een aantal risicofactoren versnellen het proces en verhogen zo ook het risico op een vernauwing van de halsslagaders:
- roken;
- hoge bloeddruk (hypertensie);
- hoge cholesterol;
- overgewicht;
- diabetes;
- erfelijkheid;
- geslacht;
- leeftijd.
Lees meer
Lees minder
Wat kan ik er zelf aan doen?
Carotisstenose is het gevolg van atherosclerose of plaquevorming. Atherosclerose is normaal verouderingsproces dat niet gestopt kan worden. Je kan het proces van plaquevorming wel vertragen door een aantal risicofactoren aan te pakken. Op factoren zoals leeftijd, geslacht en erfelijkheid heb je geen invloed. Andere risicofactoren kan je wel beïnvloeden door een gezonde levensstijl te hanteren. Concrete maatregelen zijn:
- Stop met roken.
- Als je te zwaar bent, probeer dan af te vallen.
- Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Probeer minstens dertig minuten per dag te bewegen. Ga bijvoorbeeld wandelen, fietsen, zwemmen,… .
- Vermijd stress. Stress vergroot de kans op hart- en vaataandoeningen.
- Laat je begeleiden door een arts. Wanneer er medicatie wordt voorgeschreven (hoge bloeddruk, cholesterol,…), neem deze dan stipt in.
- Heb je diabetes, zorg er dan voor dat je je bloedsuiker onder controle houdt.
- Zorg voor een gezonde en gevarieerde voeding. Dit wil zeggen:
- Eet minstens 200g groenten en 2 tot 3 stukken fruit per dag.
- Eet voldoende vezels uit volkoren brood, volkoren pasta, bruine rijst, haver, ongesuikerde muesli, groenten, fruit,….
- Beperk de inname van verzadigde vetten zoals in vet vlees, vette vleeswaren, volle zuivelproducten, koekjes, chocolade, zoute snacks, harde margarine, gefrituurde etenswaren,… .
- Vermijd producten met veel cholesterol zoals eidooiers (maximum 2 per week), orgaanvlees (lever, nieren) en schaal- en schelpdieren (garnalen, mosselen,..).
- Zet 2x per week vis op het menu en kies daarbij 1x voor vette vis (zalm, makreel, haring, sardienen,…).
- Wees matig met zout.
- Drink niet meer dan 2 glazen alcohol per dag.
Lees meer
Lees minder
Wanneer ga ik best naar de huisarts?
Van een vernauwing van een halsslagader, op zichzelf, zal je niets merken. Bij een TIA of een herseninfarct treden er wel onmiddellijk klachten, of uitvalverschijnselen, op. Verwittig meteen de hulpdiensten bij volgende verschijnselen:
- spreken van wartaal, niet goed uit woorden komen;
- uitval zicht aan één of beide ogen of dubbelzien;
- plots geen kracht meer hebben in een arm of been;
- gezicht trekt plots scheef (hangend ooglid of mondhoek);
- duizeligheid, verstoord evenwicht.
Bij een TIA zullen de klachten na korte tijd verdwijnen. Het is echter belangrijk om bij klachten steeds een arts te raadplegen. Zonder behandeling krijgt ongeveer één op drie personen later een herseninfarct.
Lees meer
Lees minder
Onderzoeken
Bij vermoeden van een halsslagadervernauwing of wanneer de arts denkt dat u een TIA heeft meegemaakt, zal u doorverwezen worden voor verder onderzoek. Enkele gebruikelijke onderzoeken zijn:
Duplex (doppler) onderzoek
Via dit onderzoek worden de bloedvaten in beeld gebracht en wordt de stroomsnelheid van het bloed gemeten. Tijdens het onderzoek wordt er een geleidende gel op de huid aangebracht. Vervolgens worden er via een echoscoop geluidsgolven uitgezonden. Het bloed dat door de slagaders stroomt zal de geluidsgolven weerkaatsen. De verandering in toonhoogte kan via een dopplerapparaat omgezet worden in beelden.
MRI
De halsslagaders worden in beeld gebracht met behulp van een magneetveld en radiogolven.
Angiografie
Er worden röntgenbeelden gemaakt van de halsslagaders.
CT-scan
Er worden röntgenbeelden gemaakt van de dwarsdoorsnede van de hersenen. Een TIA of beroerte is niet altijd het gevolg van een vernauwing van de halsslagaders. Via dit onderzoek kunnen andere mogelijke oorzaken aangetoond worden.
Bij een sterke vernauwing van de halsslagaders, door atherosclerose, kan de arts een operatie (atherectomie) overwegen waarbij de plaque wordt verwijderd. Een andere mogelijke behandeling is dotteren. Hierbij wordt een leeg ballonnetje ingebracht en opgeblazen op de plaats van de vernauwing. Vervolgens wordt er ook een buisje (stent) ingebracht om het bloedvat open te houden.
Lees meer
Lees minder
Gezonde levensstijl
De kans op een hart- en vaataandoeningen wordt verhoogd door een aantal risicofactoren. Op factoren zoals leeftijd, geslacht en erfelijkheid heeft u geen invloed. Andere risicofactoren kun je wel beïnvloeden via gezonde levensstijl. Concrete maatregelen zijn:
- Stop met roken. Bepaalde stoffen in sigarettenrook beschadigen de binnenwand van de bloedvaten, wat kan leiden tot atherosclerose. Roken verhoogt daarnaast de bloeddruk en heeft een ongunstig effect op het cholesterolgehalte.
- Indien je te zwaar bent, probeer dan af te vallen. Overgewicht heeft een schadelijk effect op de bloedvaten aangezien het vaak samengaat met een te hoge bloeddruk, een te hoog cholesterolgehalte en diabetes.
- Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Probeer minstens dertig minuten per dag te bewegen. Ga bijvoorbeeld wandelen, fietsen, zwemmen,… . Beweging verlaagt het gewicht en het cholesterolgehalte en heeft een gunstige invloed op de bloeddruk.
- Een hoge bloeddruk verhoogt de kans op een scheurtje in de wand van het bloedvat en vormt zo een grote risicofactor voor hart- en vaataandoeningen. Laat je bloeddruk regelmatige controleren. Wanneer er medicatie wordt voorgeschreven voor een hoge bloeddruk, neem deze dan stipt in.
- Overmatig cholesterol zet zich vast op de binnenkant van de bloedvaten (vorming plaques). Laat het cholesterolgehalte in je bloed controleren. Wanneer er medicatie wordt voorgeschreven voor een hoge cholesterol, neem deze dan stipt in.
- Heb je diabetes, zorg er dan voor dat je je bloedsuiker onder controle houdt. Een ontregeling van de bloedsuiker, leidt op termijn tot beschadiging van de bloedvaten.
- Vermijd stress. Stress verhoogt de kans op hart- en vaataandoeningen.
- Zorg voor een gezonde en gevarieerde voeding. Dit wil zeggen:
- Eet minstens 200g groenten en 2 tot 3 stukken fruit per dag.
- Eet voldoende vezels uit volkoren brood, volkoren pasta, bruine rijst, haver, ongesuikerde muesli, groenten, fruit,….
- Beperk de inname van verzadigde vetten zoals in vet vlees, vette vleeswaren, volle zuivelproducten, koekjes, chocolade, zoute snacks, harde margarine, gefrituurde etenswaren,… .
- Vermijd producten met veel cholesterol zoals eidooiers (maximum 2 per week), orgaanvlees (lever, nieren) en schaal- en schelpdieren (garnalen, mosselen,..).
- Zet 2x per week vis op het menu en kies daarbij 1x voor vette vis (zalm, makreel, haring, sardienen,…).
- Wees matig met zout.
- Drink niet meer dan 2 glazen alcohol per dag.
Stoppen met roken
Stoppen met roken is moeilijk. Daarom is het heel belangrijk dat je dit goed voorbereidt. Bedenk op voorhand wat voor jezelf de voordelen zijn van stoppen.
Denk ook eens na over wat je moeilijk vindt aan stoppen. Zo heb je van tevoren de moeilijke situaties (bijvoorbeeld op café) reeds doordacht. Je komt dan minder snel voor verrassingen te staan tijdens het stoppen.
- Vermijd stress. In zulke situaties, greep je vóór het stoppen met roken waarschijnlijk automatisch naar je sigaret.
- Vermijd alcohol. Alcohol en roken gaan bij een roker vaak samen. Het drinken van alcohol is dan met het roken verbonden geraakt en kan het verlangen naar roken oproepen.
- Zorg dat er geen sigaretten, aanstekers of asbakken meer in huis zijn als je stopt met roken. Anders maak je het jezelf onnodig moeilijk.
- Vermijd ruimtes waar gerookt wordt.
- Leg je stopdatum vast. Geef deze ook door aan je vrienden en familie. Zij kunnen je dan helpen. Ze weten dat je last hebt van het stoppen en hebben er begrip voor als je wat sneller geïrriteerd bent.
- Stop in één keer. Je hebt dan meer kans op succes. Als je een beetje blijft roken, blijft je lichaam gewend aan de nicotine. Je krijgt snel weer zin in een sigaret.
- Light sigaretten zijn ook geen alternatief, want ook in deze zit er uiteraard tabac.
Als je nog maar net gestopt bent, zul je vaak nog zin krijgen om te roken. Zulke momenten duren meestal niet langer dan enkele minuten. Je kunt het vergelijken met een golf: hij komt op, bereikt zijn hoogtepunt en ebt weg. Na verloop van tijd worden de periodes tussen de momenten waarop je zin hebt om te roken steeds groter. De zin in roken neemt dus af. Het komt erop aan die momenten goed door te komen en dit lukt het best door met trucs de aandacht af te leiden.
- Doe iets anders als je trek krijgt in een sigaret. Bel iemand op, maak een wandeling, onderneem iets. Eet een stuk fruit, drink een glas water, zucht een paar maal diep en houd even de adem in, voordat je weer langzaam uitblaast, alsof je inhaleert.
- Concentreer je op een taak die je volledige aandacht vereist.
- Denk vooral niet: "Eentje maakt niet uit" of "Ik heb er wel één verdiend." Probeer die negatieve gedachten te vermijden en stel positieve gedachten in de plaats: "Ik heb het roken niet nodig om in een betere stemming te komen" of " Ik rook nu al zoveel dagen/ weken niet, dat wil ik volhouden."
- Beloon jezelf! Een beloning geeft iets extra positiefs aan het niet-roken. Geef jezelf ook regelmatig een compliment. Je hebt alle reden om heel trots op jezelf te zijn.
- Blijf alert. Een gewaarschuwd mens telt voor twee!
- Leef van dag tot dag. Zeg tegen jezelf: "Vandaag rook ik niet!" Maak je nog geen zorgen over morgen.
- De Tabak Stop Lijn is een gratis telefoonnummer voor informatie en advies over stoppen met roken: 0800 111 00. Surf ook eens naar www.tabakstop.be.
Lees minder
Lees meer